HT Thích Như Điển: Đời sống nhân văn

Sáng ngày 22 tháng 2 năm 2016 sau khi làm lễ xuất gia cho Thông Giáo, tôi lặng lẽ một mình xách Valise lên xe lửa hướng đến Ravensburg; nơi có tu viện Viên Đức mà tôi đã khai sơn từ năm 2007; lúc Thầy Hạnh Tấn sắp chấm dứt vai trò đệ nhất Trụ trì Tổ Đình Viên Giác của mình từ năm 2003 đến năm 2008. Do vậy chọn ngày 22 tháng 2 cho Thông Giáo năm 2016 cũng là một trong những lý do đặc biệt trên. Từ nhà gare Ravensburg tôi lấy Taxi đi thẳng đến bệnh viện St. Elisabeth cũng nằm tại trung tâm của địa phương nầy. Không một ai biết tôi đi đâu và làm gì trong thời gian một tuần lễ ở nhà thương nầy, kể cả Quý Thầy đang ở tại Viên Giác và Viên Đức. Sau khi ở bệnh viện về, mọi người mới biết là tôi vào nhà thương để mổ tiền liệt tuyến (Blasen) lần thứ nhất ngày hôm sau. Khi đến bệnh viện vào chiều ngày 22 tháng 2 năm 2016 tôi ký giấy tờ cần thiết để nhập viện và lấy phòng ở lại trong thời gian chờ giải phẫu. Sau nầy mọi người hỏi tôi rằng: “Tại sao Thầy không cho ai biết hết vậy? Rủi có chuyện gì xảy ra thì sao?” Tôi trả lời rằng: “Chẳng biết là khối u (Tumor) nầy lành hay dữ, ác tính hay trung tính; nên có nói cũng vậy thôi”; nên tôi chỉ một thân một mình nhập viện và đã không cần đến ai giúp tôi ngay cả lúc khó khăn như thế. Vì tôi tin rằng, chính mình có thể quyết định cho mình trong những lúc trọng đại nhất như thế nầy. Điều nầy là do tôi được huân tập từ thuở còn 14, 15 tuổi (1964) khi chính mình tự xin phép cha mẹ và Gia Đình đi xuất gia và ý chí ấy tôi đã giữ trọn cho đến ngày nay (2025) đã ở tuổi 76 tuổi Tây và 77 tuổi ta như vậy đó. Đôi khi cũng có người hỏi tôi rằng: “Thầy đi xuất gia để tìm sự giải thoát và sự giải thoát là gì vậy?”. Tôi đã không ngần ngại để trả lời rằng: “Giải thoát là cởi trói những sự ràng buộc. Ví dụ như bản thân của tôi muốn đi đâu thì đi, muốn ở đâu thì ở. Hầu như không một ai có thể ngăn cản tôi việc nầy. Còn quý vị, nào là gia đình, vợ con, công ăn việc làm v.v… phải hoạch định trước cả năm, chứ đâu có dễ gì mà ngày hôm trước biết việc là ngày hôm sau tự quyết định ngay. Nên đây là sự giải thoát tạm thời trong tự do suy tư vậy”.

---

Bài thuyết trình của HT Thích Như Điển ngày 5.7.2025
tại Fete  du Bouddha, Strasbourg, Pháp Quốc
Bản tiếng Anh và tiếng Pháp do Diệu Hạnh dịch

Ngày 22 tháng 2 năm 2016 là ngày lễ xuất gia của chú Thông Giáo, đệ tử của Thầy Hạnh Giới. Thầy Hạnh Giới làm đệ nhị Trụ Trì Tổ Đình Viên Giác Hannover, Đức Quốc từ năm 2008 đến năm 2017. Như vậy Thông Giáo xuất gia và ở Viên Giác một năm, cho đến năm 2017 thì về Varel thuộc miền bắc nước Đức, ở với Thầy Hạnh Giới tại đó, cho đến ngày thọ giới Tỳ Kheo và sau nầy thì sang Đài Loan du học.

Con chữ số 22 tháng 2 hay 22 tháng 4 là con số tôi vẫn thường ghi nhớ nằm lòng. Vì ngày ấy tháng ấy của năm 1972 là ngày tôi rời xa đất Mẹ đế sang Nhật Bản du học và ngày 22 tháng 4 năm 1977 là ngày tôi từ Tokyo bay sang nước Đức đi du lịch và sau đó là xin tỵ nạn vì lý do Tôn Giáo và ở đây mãi cho đến ngày nay. Kể từ khi xa quê đến nay là hơn 53 năm rồi. Thời gian trôi qua quá nhanh, hơn nữa thế kỷ mà mới như ngày nào đây vậy.

Sáng ngày 22 tháng 2 năm 2016 sau khi làm lễ xuất gia cho Thông Giáo, tôi lặng lẽ một mình xách Valise lên xe lửa hướng đến Ravensburg; nơi có tu viện Viên Đức mà tôi đã khai sơn từ năm 2007; lúc Thầy Hạnh Tấn sắp chấm dứt vai trò đệ nhất Trụ trì Tổ Đình Viên Giác của mình từ năm 2003 đến năm 2008. Do vậy chọn ngày 22 tháng 2 cho Thông Giáo năm 2016 cũng là một trong những lý do đặc biệt trên. Từ nhà gare Ravensburg tôi lấy Taxi đi thẳng đến bệnh viện St. Elisabeth cũng nằm tại trung tâm của địa phương nầy. Không một ai biết tôi đi đâu và làm gì trong thời gian một tuần lễ ở nhà thương nầy, kể cả Quý Thầy đang ở tại Viên Giác và Viên Đức. Sau khi ở bệnh viện về, mọi người mới biết là tôi vào nhà thương để mổ tiền liệt tuyến (Blasen) lần thứ nhất ngày hôm sau. Khi đến bệnh viện vào chiều ngày 22 tháng 2 năm 2016 tôi ký giấy tờ cần thiết để nhập viện và lấy phòng ở lại trong thời gian chờ giải phẫu. Sau nầy mọi người hỏi tôi rằng: “Tại sao Thầy không cho ai biết hết vậy? Rủi có chuyện gì xảy ra thì sao?” Tôi trả lời rằng: “Chẳng biết là khối u (Tumor) nầy lành hay dữ, ác tính hay trung tính; nên có nói cũng vậy thôi”; nên tôi chỉ một thân một mình nhập viện và đã không cần đến ai giúp tôi ngay cả lúc khó khăn như thế. Vì tôi tin rằng, chính mình có thể quyết định cho mình trong những lúc trọng đại nhất như thế nầy. Điều nầy là do tôi được huân tập từ thuở còn 14, 15 tuổi (1964) khi chính mình tự xin phép cha mẹ và Gia Đình đi xuất gia và ý chí ấy tôi đã giữ trọn cho đến ngày nay (2025) đã ở tuổi 76 tuổi Tây và 77 tuổi ta như vậy đó. Đôi khi cũng có người hỏi tôi rằng: “Thầy đi xuất gia để tìm sự giải thoát và sự giải thoát là gì vậy?”. Tôi đã không ngần ngại để trả lời rằng: “Giải thoát là cởi trói những sự ràng buộc. Ví dụ như bản thân của tôi muốn đi đâu thì đi, muốn ở đâu thì ở. Hầu như không một ai có thể ngăn cản tôi việc nầy. Còn quý vị, nào là gia đình, vợ con, công ăn việc làm v.v… phải hoạch định trước cả năm, chứ đâu có dễ gì mà ngày hôm trước biết việc là ngày hôm sau tự quyết định ngay. Nên đây là sự giải thoát tạm thời trong tự do suy tư vậy”.

Nhưng đến lần mổ thứ 2, thứ 3 và thứ 4 thì tôi đã cho một số quý Thầy và Quý Phật Tử hay; nhưng cũng rất giới hạng. Bây giờ thì mọi việc đã ổn; nhưng thay vì lo cho tiền liệt tuyến thì Bác Sĩ chuyên khoa về niếu đạo (Urologie) ở Ravensburg phát hiện ra tôi bị lớn ở vùng Prostata. Do vậy mà hôm nay ngày 19 tháng 5 năm 2025 tôi đã đi đến phòng mạch của Ông ta để tái khám. Mọi việc ổn thoả và bây giờ đi Bác Sĩ ở Đức có nhiều thay đổi như sau: Thay vì Bác Sĩ cho toa ra nhà thuốc Tây để lấy thuốc, thì người bịnh chỉ cần mang thẻ bảo hiểm ra nhà thuốc tây (Apothek) đưa thẻ họ cà vào máy, sau đó được nhận thuốc liền. Có nơi sau 3 giờ chiều mới có; nhưng ở vùng Ravensburg nầy, sau khi bác Sĩ khám, ra đến nhà thuốc là có ngay. Đó là loại thuốc Fin… nhưng lạ thay là không phải trả đồng nào hết. Có lẽ do chính phủ đã trợ giá chăng? Nếu ở Hannover, sau khi Bác Sĩ khám, ra nhà thuốc Tây lấy thuốc, mỗi thứ chỉ cần trả 5 Euro mà thôi. Tôi không biết rằng ở những xứ khác ra sao; chứ ở Đức từ xưa đến nay là vậy. Nằm nhà thương phòng 1 hay 2 giường bịnh, ăn chay suốt tuần, y tá Bác Sĩ túc trực ngày đêm lúc nào cần thì có mặt; nhưng mỗi ngày người bịnh chỉ trả 10 Euro mà thôi; không thêm không bớt đồng nào. Bệnh viện ở đây rất tốt; nhìn xem thấy không khác khách sạn 4 sao là mấy. Đúng là đời sống văn minh của con người ở những xứ Âu Châu nầy rất là tự tại, yên ổn, không phải lo một điều gì cả, ngay cả đến việc bệnh hoạn là chuyện khó lường; nên người bệnh cũng an tâm. Do vậy tâm sẽ bình an, khi ngoại cảnh an bình là vậy. Quả thật những xứ sở nầy họ xây dựng xã hội, giáo dục, tôn giáo từ tấm lòng từ ái, khoan dung, che chở, bảo bọc nên mới được vậy.

Chuyện tôi muốn kể với quý vị nghe hôm nay là chuyện nầy. Khi tôi vừa bước đến cửa nhà thuốc Tây thi thấy hai vợ chồng Ông Bà cụ già người Đức; bà di chuyển rất khó khăn, Ông dìu bà lên bậc thang và đứng đó nghỉ để thở. Tôi đến sau vài giây và cách hai Ông Bà vài bước, tôi lấy tay ra hiệu cho Ông Bà cứ vào trước; nhưng không, Ông đã ra hiệu cho tôi cứ vào trước và Ông dìu Bà đứng bên ngạch cửa ra vào để chờ Ông. Tôi bước đến quày số 2, vì quày số 1 đã có người. Tôi đưa thẻ bảo hiểm sức khoẻ và người bán thuốc cho biết là loại thuốc trên tôi không cần phải trả đồng nào cả. Tôi cảm ơn và nói thêm rằng: Tôi cần mua thêm 10 viên Aspirin nữa. Người bán thuốc bảo rằng: Nếu Ông mua 10 viên thì giá là 8 Euro 30; nhưng nếu mua 20 viên thì giá chỉ 14 Euro mà thôi. Tôi đồng ý và ông ta tính tiền. Trong khi đó ở quày số 3 bên tay trái của tôi, Ông già người Đức khi nảy nói với người nhân viên bán thuốc bên quày số 2; nơi tôi đang đứng rằng: “Tôi sẽ thanh toán cho”. Đoạn ông già lấy Card ngân hàng và bảo người bán thuốc là hãy cà thẻ. Tôi chẳng biết nói gì hơn là: “xin cảm ơn lòng tốt của Ông”, và tôi nhận tờ tính tiền rồi trao qua cho Ông già, xin cảm ơn Ông một lần nữa. Khi lên xe và lúc trở về lại Tu Viện Viên Đức, tôi có kể cho Quý Thầy nghe về câu chuyện của ngày hôm nay và từ đó phân tích rằng:

“Quả thật đời sống Tôn Giáo và Tín lý của người Đức ở Miền Nam còn gìn giữ rất son sắc với Đạo của họ. Thầy khác thì bảo rằng: Chắc họ thấy Sư Ông là một người tu. Vị khác lại bảo rằng: Chắc không phải đâu. Đó là phước báu của Sư Ông đã tích tụ từ lâu đó…” Riêng tôi lại nghĩ khác và giải thích rằng: “trong một xã hội kỹ nghệ năng động như thế nầy, người ta ai lo phần nấy; ai chiếm được thế mạnh thì người đó lấn lướt lên trên; còn những người già cả, cô thế, bịnh tật…, đâu có ai để ý đến. Hôm nay tôi chỉ nhường hai Cụ một vài bước thôi và Cụ Ông nầy có lẽ đã cảm được cái điều mà trong xã hội nầy ít người để ý đến là hãy nên quan tâm đến những người lớn tuổi để họ khỏi tủi phận khi về già. Ai trong chúng ta rồi cũng phải già, phải chết hết; nhưng đa phần chúng ta ít ai nghĩ đến ngày mai, rồi mình cũng sẽ như thế. Không phải vì Ông Cụ người Đức trả cho tôi 14 Euro thuốc Aspirin mà tôi vui; nhưng đây là một bài học về nhân nghĩa, con người cũng như sự an ổn ở nội tâm. Tôi biết, nếu ai trong xã hội nầy cũng cung kính nghười trên một chút và nhịn cho người dưới một nấc thang, một lối tiến thân thì xã hội nầy sẽ an lạc và hạnh phúc biết bao nhiêu. Vì lẽ tôi và Cụ Già người Đức nầy không quen biết trước đó, cũng như cái cảm ơn của tôi đối với Cụ cũng có thể là một bài học cho con cháu của hai Cụ vào buổi cơm gia đình tối nay sẽ được Cụ kể lại”.

Không biết tôi hay gặp vận may hay nhiều người còn gặp nhiều việc như thế hơn tôi nữa; nhưng tiện đây cũng xin kể ra luôn vậy. Từ năm 2003 đến năm

2012, đúng 10 năm; mỗi năm 3 tháng vào mùa Đông, tôi sang Ấn Độ, Thái Lan vài tuần và sau đó sang Úc, vùng Sydney trên núi đồi Capelltown và Blue Mountain thuộc Tiểu bang New South Wales. Có năm tôi dẫn theo 2 đến 5 Thầy đệ tử, nhằm giúp tôi lo đánh máy những bài tôi đã dịch từ chữ Hán, chữ Nhật hay tiếng Anh ra Việt ngữ. Vào năm 2010 có Thầy Phổ Tấn và Thầy Hạnh Giả đi hầu thất dùm tôi và cuối tháng 12 năm 2010 ba Thầy trò công việc đã xong; nên lên vùng núi Blue Mountain để thăm viếng và nghỉ lại đó một đêm sang ngày 1 tháng 1 năm 2011. Buổi sáng sau khi dùng điểm tâm, tôi bảo Hạnh Giả sang quày tính tiền để trả tiền khách sạn, thì người quản lý trả lời rằng: “Đã có người trả cho ba vị rồi”. Khi Hạnh Giả về báo lại như vậy tôi cũng hơi ngạc nhiên và tìm người trả tiền phòng dùm cho mình để cảm ơn. Họ cũng là những người đi du lịch; nhưng chắc họ biết chúng tôi là người xuất gia nên mới vậy. Chúng tôi chỉ biết cảm ơn rồi chạy xe hơi về hướng Sydney để tiếp tục hành trình của mình.

Trong đời xuất gia của tôi hơn 61 năm (1964-2025) gần như là thuận duyên tất cả. Nếu có khó khăn trở ngại thì rất ít. Như thế là một tỷ lệ rất đặc biệt. Không phải ai đi tu cũng được vậy; nhưng đây là một thang điểm để tìm cầu sự giải thoát giác ngộ của mỗi người vậy.

Tôi viết thêm một chuyện có tính cách nhân văn khác nữa ở vùng Ravensburg nầy. Đây không phải là việc quảng cáo không công cho tiệm Kaufland ở đây, mà so ra cũng là tiệm nầy; nhưng ở các vùng khác tại Đức thì khác. Nếu ai đó trong quý vị về vùng Ravensburg hãy thử đến tiệm nầy sau 18 giờ chiều của mỗi ngày thì sẽ thấy giá cả ở những quầy rau cải sẽ đại hạ giá dưới 10% của món hàng so ra cách đó mấy tiếng đồng hồ về trước. Tôi có hỏi những nhân viên bán hàng rằng: “tại sao lại bán rẻ như vậy? Họ trả lời rằng: “Vì sáng mai chúng tôi sẽ có hàng mới về. Nếu hôm nay không bán hết, cũng phải đổ đi thôi; nên mới bán rẻ như vậy”. Do vậy mà có rất nhiều người chờ sau 18 giờ mỗi ngày mới đi chợ Kaufland ở vùng Ravensburg để mua là vậy. Đây là nhân văn, nhân bản, nhân hậu… hay nhân gì nữa thì xin Quý Vị cho thêm vào cho đủ nghĩa.

Tôi có nhân duyên đi rất nhiều nước trên thế giới; nhưng riêng nước Đức nầy thì có lắm điều đáng tán dương. Ví dụ như cách đây vài ba chục năm về trước, việc giáo dục từ Kindergarten cho đến xong cấp bậc Tiến Sĩ, sinh viên, kể cả sinh viên ngoại quốc vào Đức học, không phải trả một phụ phí nào cho việc học nầy, mà còn nhận thêm học bổng để học cho đến thành tài nữa. Sau nầy thì chính sách giáo dục ở đây có thay đổi ít nhiều; nhưng so với các nước khác tại Á Châu và Mỹ Châu, thì Âu Châu nói chung và Đức nói riêng về phạm vi giáo dục, rất là tuyệt vời. Do vậy con em người Việt Nam của chúng ta mới có nhiều cơ hội để thăng tiến trong công việc học hành và nghề nghiệp của mình.

Về y tế như bên trên tôi đã trình bày khái quát để quý vị ở những nơi khác biết một vài khía cạnh thôi. Còn nếu muốn hiểu tường tận hơn thì xin xem nơi những trang nhà chuyên môn vậy. Còn đời sống xã hội thì ở đây không ai phải đi xin ăn; ngoại trừ chỉ những người muốn tự hành hạ xác thân của mình do nghiệp lực sai khiến; chứ chính phủ ở các nước Âu Châu, không có nơi nào để cho dân đói cả. Như thế đó có nghĩa là gì? Đó là hạnh phúc, đó là sự bình an của tâm hồn, đó là tâm bình đẳng, đó là một xã hội an vui, trật tư… nên thế giới sẽ bình an với những tiêu chí mà xã hội đã được định sẵn, do con người soạn thảo nên.

Còn về Đạo Phật thì chữ tâm nầy rộng lắm, nói suốt đời cũng không hết. Đức Phật đã có lần dạy rằng: “Không phải Như Lai xuất hiện hay không xuất hiện ở đời nầy mà các pháp không tồn tại. Đó chính là Pháp tánh”. Đây là một tuyên ngôn bình đẳng và lợi tha của Đức Phật. Bởi lẽ các pháp luôn luôn tồn tại, kể cả pháp bình đẳng hay làm cho tâm bình, lúc nào cũng có, cũng tồn tại trên thế gian nầy và chính pháp nầy là Tánh của mọi vật, mọi căn do để chúng sanh có thể tu tập, hành trì để tiến đến quả vị giải thoát. Tuy nhiên chúng sanh cứ mãi dong rủi trên bước đường thiên lý của khổ đau và tục luỵ; nên tâm cảm thấy chưa an đó thôi. Khi nào mọi người tự soi rọi vào căn nhà tâm thức của mình, dẫu cho là một ngọn lửa nhỏ từ que diêm được đốt lên đi nữa, thì căn phòng ấy vốn chìm sâu trong vô lượng kiếp, nay đã có được ánh sáng rọi soi, trước sau gì chúng sanh cũng sẽ được an ổn”, như trong Đại Trí Độ Luận, Ngài Long Thọ đã chỉ bày.

Viết xong vào lúc 17 giờ ngày 19 tháng 5 năm 2025 tại Tu Viện Viên Đức vùng Ravensburg thuộc miền Nam nước Đức.

---

Humanistic Life

Thích Như Điển

February 22, 2016 was the ordination day of Brother Thông Giáo, a disciple of Master Hạnh Giới. Master Hạnh Giới served as the second abbot of Viên Giác Temple in Hannover, Germany from 2008 to 2017. Thông Giáo remained at Viên Giác for one year until 2017, when he moved to Varel in northern Germany to stay with Master Hạnh Giới until his full ordination as a bhikkhu, after which he departed for Taiwan to further his studies.

The dates February 22 and April 22 have always been significant to me. On April 22, 1972, I left my motherland for Japan to study abroad, and on April 22, 1977, I flew from Tokyo to Germany, initially as a tourist before seeking religious asylum. I have remained here ever since. It’s been over 53 years since I left my homeland. Time has passed so quickly—over half a century feels as though it was just yesterday.

On the morning of February 22, 2016, after performing the ordination ceremony for Thông Giáo, I quietly took my suitcase and boarded a train to Ravensburg, where the Viên Đức monastery is located. I founded this monastery in 2007, around the time Master Hạnh Tấn was concluding his role as the first abbot of Viên Giác Temple (2003-2008). From Ravensburg station, I took a taxi directly to St. Elisabeth Hospital in the city center. Nobody knew where I was going or what I would be doing during my week-long hospital stay—not even the masters at Viên Giác and Viên Đức. Only after my return did everyone learn that I had gone to the hospital for my first prostate surgery, scheduled for the following day. Upon arriving at the hospital on the afternoon of February 22, 2016, I signed the necessary papers for admission and took a room while waiting for the procedure.

Later, people asked me: “Why didn’t you tell anyone? What if something had happened?” I simply replied: “I didn’t know whether the tumor was benign or malignant, mild or aggressive—so what was the point of worrying others?” So I entered the hospital alone and didn’t need anyone’s help, even in such difficult times. I believe that I can make my own decisions in the most critical moments of my life. This conviction has been with me since I was 14 or 15 years old (1964), when I asked my parents’ permission to enter monastic life, and I have maintained this determination until today (2025), now at the age of 76 in the Western calendar and 77 in the lunar calendar.

Sometimes people ask me: “You entered the monastic life to seek liberation, but what is liberation?” I answer without hesitation: “Liberation means freeing oneself from constraints. For example, I can go wherever I want and stay wherever I please. Almost no one can stop me from doing so. As for you, with your families, spouses, children, work, and so on—you must plan everything months in advance. It’s not easy to decide today what you will do tomorrow. So this is a form of temporary liberation in the freedom of thought.”

For my second, third, and fourth surgeries, I did inform some Venerables and followers, though still only a limited number. Now everything has stabilized. Instead of just focusing on my prostate, the urologist in Ravensburg discovered I had an enlarged prostate area. That’s why today, May 19, 2025, I went to his office for a follow-up. Everything is fine now. Healthcare in Germany has changed in recent years: instead of doctors giving prescriptions to take to the pharmacy, patients simply present their insurance card at the pharmacy, where it’s scanned, and medications are provided immediately. Some places only offer this service after 3 PM, but in Ravensburg, you can get your medication right after seeing the doctor. I received my medication, and surprisingly, I didn’t have to pay anything. Perhaps it’s subsidized by the government? In Hanover, after a medical consultation, you only pay 5 euros per medication at the pharmacy. I don’t know how it works in other countries, but that’s how it is in Germany. Staying in a hospital room with one or two beds, eating vegetarian meals all week, with nurses and doctors available around the clock when needed— all this for only 10 euros per day, no more, no less. The hospitals here are excellent, hardly different from 4-star hotels. Life in European countries is truly comfortable and peaceful, with no worries, even with unpredictable health issues. When your surroundings are calm, your heart can also be at peace. These societies have genuinely built their social systems, educational structures, and religions upon foundations of compassion, tolerance, protection, and care.

Here’s the story I want to share with you today. As I approached the pharmacy entrance, I saw an elderly German couple; the woman was moving with great difficulty, with her husband helping her up the steps, where they paused to catch their breath. I arrived a few seconds later, standing a few steps behind them, and gestured for them to go ahead. Instead, the husband motioned for me to go first, while he helped his wife wait at the doorway. I approached counter number 2, as counter 1 was already occupied. I presented my health insurance card, and the pharmacist informed me that I didn’t need to pay anything for my medication. I thanked him and mentioned that I also wanted to buy 10 aspirin tablets. The pharmacist told me that 10 tablets would cost 8.30 Euros, but 20 tablets would only cost 14 Euros. I agreed, and he calculated the total. Meanwhile, at counter 3 to my left, the elderly German man spoke to my pharmacist, saying, “I’ll pay for this.” He took out his bank card and asked the pharmacist to charge it. I could only say, “Thank you for your kindness,” as I received the receipt and handed it to the elderly man, thanking him once more. When I returned to my car and later to Viên Đức Monastery, I shared this story with the other monks, analyzing it as follows:

“The religious life and faith of Southern Germans remain deeply rooted in their tradition,” I observed. One Venerable suggested: “They probably recognized that you were a religious person.” Another added: “Perhaps it’s something else. It’s the fruit of your good karma accumulated over time…” But I had a different interpretation: “In such a dynamic industrial society, everyone minds their own business; those who gain advantage dominate others, while the elderly, isolated, or sick are often overlooked. Today, I simply gave way to this elderly couple, and this gentleman may have felt something that few people notice in our society—the importance of being attentive to the elderly so they don’t feel abandoned in their old age. Each of us will grow old and die one day, but few of us think about tomorrow, when we will be in the same situation. It’s not because of the 14 euros this German gentleman paid for my aspirin that I’m happy; but for the lesson in humanity, dignity, and inner peace that it represents. I know that if everyone in this society showed a little more respect toward their elders and yielded a little ground to the younger ones, our world would be infinitely more peaceful and happy. Remember, this elderly German man and I were strangers, and my expression of gratitude might become a lesson he shares with his grandchildren at dinner tonight.”

I don’t know if I’m particularly lucky or if others experience such kindness more often than I do, but I’ll share another story. From 2003 to 2012, for exactly 10 years, I spent three months each winter in India and Thailand for a few weeks, then continued to Australia, staying in the hill areas of Campbelltown and Blue Mountains in New South Wales near Sydney. Some years, I was accompanied by two to five Venerable disciples to help me type my translations from Chinese, Japanese, or English into Vietnamese. In 2010, Venerables Phổ Tấn and Hạnh Giả accompanied me, and by the end of December 2010, our work was completed. We went to the Blue Mountains to visit and stayed overnight there into January 1, 2011. The next morning after breakfast, I asked Hạnh Giả to go to the front desk to pay for our hotel room, but the manager replied, “Someone has already paid for the three of you.” When Hạnh Giả returned with this news, I was surprised and tried to find the person who had paid for our room to thank them. They were also tourists, but they must have recognized us as monastics. We simply thanked them before continuing our journey toward Sydney.

During my 61 years of monastic life (1964-2025), I have experienced almost exclusively favorable circumstances. Difficulties have been rare—a truly exceptional ratio. This is not the case for everyone who embraces religious life, but it represents a step on the ladder toward liberation and enlightenment that each person seeks.

Let me add another story about human kindness in Ravensburg. This isn’t unpaid advertising for Kaufland here, but this store in Ravensburg is different from those in other parts of Germany. If any of you visit Ravensburg, try going to this store after 6 PM any day, and you’ll see that prices at the produce counters are reduced to below 10% of what they were just hours earlier. I asked the staff why they sell so cheaply, and they replied, “Because we’ll get new stock tomorrow. If we don’t sell everything today, we’d have to throw it away, so we sell it cheaply.” That’s why many people wait until after 6 PM each day to shop at Kaufland in Ravensburg. This is humanistic, humanitarian, benevolent… whatever other human virtues you might want to add.

I’ve had the opportunity to visit many countries around the world, but Germany has much to admire. For example, a few decades ago, education from kindergarten through doctoral programs was completely free for all students, including international students coming to Germany to study. Not only did they not have to pay any fees, but they also received scholarships to support them until they completed their education. Educational policies have changed somewhat since then, but compared to countries in Asia and America, Europe in general and Germany in particular have excellent educational systems. This is why our Vietnamese children have had so many opportunities to advance in their studies and careers.

Regarding healthcare, I’ve outlined some aspects above so that people elsewhere can gain some insight. For a more detailed understanding, please consult specialized websites. As for social welfare, no one here needs to beg for food, except those who choose to inflict suffering on themselves due to past karma; European governments don’t allow their citizens to go hungry. What does this mean? It means happiness, peace of mind, equality, a harmonious and orderly society… so the world becomes peaceful with the social standards that have been established by people.

Regarding Buddhism, the concept of “mind” is vast—one could speak about it for a lifetime without exhausting the subject. The Buddha once taught: “Whether or not the Tathagata appears in this world, the dharmas always exist. This is the nature of phenomena.” This is the Buddha’s declaration of equality and altruism. All phenomena are always present, including equality and peace of mind, existing in this world at all times. These phenomena are the nature of all things, all root causes that allow living beings to practice and progress toward liberation. However, beings continue to wander on the thousand-mile path of suffering and worldly attachments, so their minds have not yet found peace.

When everyone looks into their house of consciousness, even if it’s with only a small flame from a match, that room—which has been sunk in darkness for countless lifetimes—will now have light shining upon it. Eventually, all beings will find peace, as explained by Nagarjuna in the Mahaprajnaparamita Shastra.

Written at 5 PM on May 19, 2025, at Viên Đức Monastery in Ravensburg, southern Germany.

---

Existence Humaniste

Thích Như Điển

Le 22 février 2016 marquait la cérémonie d’ordination de Thông Giáo, disciple du Vénérable Hạnh Giới. Ce dernier fut le second responsable du temple Viên Giác à Hanovre, en Allemagne, de 2008 à 2017. Thông Giáo demeura au temple Viên Giác pendant un an, avant de rejoindre Varel, dans le nord de l’Allemagne, où il continua sa formation auprès du Vénérable Hạnh Giới jusqu’à son ordination complète en tant que moine bouddhiste, avant de poursuivre ses études à Taïwan.

Les dates du 22 février et du 22 avril résonnent profondément dans ma mémoire. Le 22 avril 1972, je quittais ma terre natale pour étudier au Japon, et cinq ans plus tard, le 22 avril 1977, je m’envolais de Tokyo vers l’Allemagne, d’abord en voyage, puis pour y demander l’asile religieux. J’y suis resté jusqu’à ce jour. Cela fait maintenant plus de 53 ans que j’ai quitté mon pays natal. Le temps s’est écoulé à une vitesse vertigineuse – plus d’un demi-siècle qui semble n’être qu’hier.

Le matin du 22 février 2016, après avoir présidé la cérémonie d’ordination de Thông Giáo, je suis parti discrètement, valise à la main, prendre le train vers Ravensburg, où se trouve le monastère Viên Đức que j’avais fondé en 2007, à l’époque où Maître Hạnh Tấn s’apprêtait à achever son rôle de premier responsable du temple Viên Giác (2003-2008). Choisir le 22 février 2016 pour Thông Giáo était aussi motivé par cette raison particulière. De la gare de Ravensburg, j’ai pris un taxi directement vers l’hôpital Sainte Elisabeth situé au centre-ville.

Personne ne savait où j’allais ni ce que je ferais pendant cette semaine à l’hôpital, pas même les Vénérables résidant à Viên Giác et Viên Đức. Ce n’est qu’après mon retour que tous apprirent que j’y étais allé pour subir une première opération de la prostate. À mon arrivée à l’hôpital dans l’après-midi du 22 février 2016, j’ai signé les papiers nécessaires pour mon admission et pris une chambre en attendant l’intervention.

Plus tard, on me demanda: “Pourquoi n’avoir rien dit à personne? Et si quelque chose de grave s’était produit?” Je répondis simplement: “Je ne savais pas si la tumeur était bénigne ou maligne; alors pourquoi inquiéter les autres?” J’ai donc affronté seul cette épreuve, sans solliciter d’aide, même dans ce moment difficile. Je crois fermement qu’il m’appartient de prendre les décisions importantes qui concernent ma vie. Cette conviction m’habite depuis l’âge de 14-15 ans (1964), lorsque j’ai demandé à mes parents la permission d’entrer dans les ordres, et j’ai maintenu cette détermination jusqu’à aujourd’hui (2025), à l’âge de 76 ans selon le calendrier occidental, 77 ans selon le calendrier lunaire.

On me demande parfois: “Vous êtes entré dans les ordres pour chercher la libération, mais qu’est-ce que la libération?” Je réponds sans hésitation: “La libération, c’est se défaire des liens qui nous entravent. Par exemple, je peux aller où je veux, rester où bon me semble. Pratiquement personne ne peut m’en empêcher. Quant à vous, avec vos familles, vos épouses, vos enfants, votre travail…vous devez planifier des mois à l’avance. Il n’est pas facile de décider aujourd’hui ce que vous ferez demain. Voilà une forme de libération temporaire dans la liberté de pensée.”

Pour mes deuxième, troisième et quatrième opérations, j’ai prévenu quelques Vénérables et fidèles, mais toujours de manière limitée. Aujourd’hui, tout va bien. Cependant, au lieu de s’occuperuniquement de ma prostate, le spécialiste en urologie de Ravensburg a découvert une hypertrophie dans cette région. C’est pourquoi aujourd’hui, le 19 mai 2025, je me suis rendu à son cabinet pour un suivi. Tout s’est bien passé, et maintenant, le système de santé allemand a changé: au lieu de recevoir une ordonnance du médecin pour la pharmacie, le patient n’a qu’à présenter sa carte d’assurance maladie à la pharmacie où elle est scannée, et les médicaments sont immédiatement délivrés. Certains endroits ne les fournissent qu’après 15 heures, mais ici à Ravensburg, les médicaments sont disponibles immédiatement après la consultation. Et curieusement, je n’ai rien eu à payer. Peut-être est-ce sub ventionné par le gouvernement? À Hanovre, après une consultation médicale, on ne paie que 5 euros par médicament à la pharmacie.

Je ne sais pas comment cela fonctionne dans d’autres pays, mais en Allemagne, c’est ainsi depuis longtemps. Une hospitalisation en chambre simple ou double, des repas végétariens toute la semaine, des infirmières et médecins disponibles jour et nuit, tout cela pour seulement 10 euros par jour. Les hôpitaux ici sont excellents, comparables à des hôtels quatre étoiles. C’est vraiment une vie civilisée que mènent les habitants des pays européens – sereine, paisible, sans souci, même face à la maladie, cet imprévisible ennemi. Un esprit serein naît naturellement d’un environnement paisible. Ces sociétés sont véritablement construites sur des fondements de compassion, de tolérance, de protection et de bienveillance.

Voici l’histoire que je souhaite partager aujourd’hui. En arrivant à l’entrée de la pharmacie, j’ai aperçu un couple de personnes âgées allemandes; la femme se déplaçait avec grande difficulté, son mari la soutenant pour monter les marches avant de s’arrêter pour reprendre leur souffle. Je les ai rejoints quelques secondes plus tard, me tenant à quelques pas d’eux. D’un geste de la main, je leur ai fait signe d’entrer avant moi, mais le vieil homme m’a invité à passer devant tandis qu’il aidait son épouse à attendre sur le seuil. Je me suis dirigé vers le comptoir numéro 2, le premier étant déjà occupé. J’ai présenté ma carte d’assurance santé et le pharmacien m’a informé que je n’avais rien à payer pour mon médicament. Je l’ai remercié et mentionné que je souhaitais également acheter dix comprimés d’aspirine. Le pharmacien m’a répondu: “Dix comprimés coûtent 8,30 euros, mais vingt ne coûtent que 14 euros.” J’ai accepté cette offre et il a calculé le montant.

Pendant ce temps, au comptoir numéro 3 à ma gauche, le vieil homme allemand a dit au pharmacien de mon comptoir: “Je vais régler pour lui.” Puis il a sorti sa carte bancaire et demandé au pharmacien de la passer. Je n’ai pu que dire: “Merci pour votre gentillesse,” avant de recevoir le reçu que j’ai tendu au vieil homme, le remerciant une nouvelle fois. De retour au monastère Viên Đức, j’ai raconté cette histoire aux autres Vénérables, réfléchissant à sa signification.

“La vie religieuse et la foi des Allemands du Sud restent profondément ancrées dans leur tradition,” ai-je observé. Un Vénérable a suggéré: “Ils ont probablement reconnu que vous étiez un religieux.” Un autre a ajouté: “C’est peut-être autre chose. C’est le fruit de votre bon karma accumulé depuis longtemps…” Mais j’avais une interprétation différente: “Dans une société industrielle aussi dynamique, chacun s’occupe de ses propres affaires; celui qui obtient l’avantage domine les autres, tandis que les personnes âgées, isolées ou malades sont souvent négligées. Aujourd’hui, j’ai simplement cédé lepassage à ce couple âgé, et ce monsieur a peut-être ressenti ce que peu de gens remarquent dans notre société – l’importance d’être attentif aux personnes âgées pour qu’elles ne se sentent pas abandonnées dans leurs vieux jours. Chacun de nous vieillira et mourra un jour, mais peu d’entre nous pensent à demain, quand nous serons dans la même situation. Ce n’est pas pour les 14 euros d’aspirine que ce monsieur allemand a payés que je suis heureux, mais pour la leçon d’humanité, de dignité et de paix intérieure que cela représente. Je sais que si chacun dans cette société montrait un peu plus de respect envers ses aînés et cédait un peu de terrain aux plus jeunes, notre monde serait infiniment plus paisible et heureux. Car ce monsieur allemand et moi ne nous connaissions pas auparavant, et ma gratitude envers lui pourrait aussi servir de leçon à ses petits-enfants lors du dîner familial ce soir, lorsqu’il racontera cette histoire.”

Je ne sais pas si j’ai simplement eu de la chance ou si d’autres vivent régulièrement des expériences similaires, mais permettez-moi de partager une autre anecdote. De 2003 à 2012, pendant dix ans, je passais trois mois chaque hiver en Inde et en Thaïlande pendant quelques semaines, puis en Australie, dans la région de Sydney, sur les collines de Campbelltown et dans les Blue Mountains en Nouvelle-Galles du Sud. Certaines années, j’étais accompagné de deux à cinq disciples Vénérables pour m’aider à dactylographier mes traductions du chinois, du japonais ou de l’anglais vers le vietnamien. En 2010, les Vénérables Phổ Tấn et Hạnh Giả m’accompagnaient, et fin décembre 2010, notre travail terminé, nous sommes montés dans les Blue Mountains pour une visite, passant la nuit du 1er janvier 2011 sur place. Le lendemain matin, après le petit-déjeuner, j’ai demandé à Hạnh Giả d’aller régler la note de l’hôtel, mais le responsable lui a répondu: “Quelqu’un a déjà payé pour vous trois.” Quand Hạnh Giả m’en a informé, j’ai été surpris et j’ai cherché notre bienfaiteur pour le remercier. C’étaient aussi des touristes qui, reconnaissant probablement notre statut de Vénérables, avaient fait ce geste. Nous les avons simplement remerciés avant de reprendre notre route vers Sydney.

Durant mes 61 années de vie monastique (1964-2025), j’ai connu presque exclusivement des circonstances favorables. Les difficultés ont été rares – un ratio vraiment exceptionnel. Ce n’est pas le cas de tous ceux qui embrassent la vie religieuse, mais cela représente une étape sur l’échelle de la libération et de l’éveil que chacun recherche.

Je voudrais ajouter une autre histoire à caractère humaniste de la région de Ravensburg. Il ne s’agit pas d’une publicité gratuite pour le magasin Kaufland de cette ville, mais d’une pratique qui diffère des autres succursales en Allemagne. Si l’un d’entre vous visite Ravensburg, essayez de vous rendre dans ce magasin après 18 heures chaque jour – vous découvrirez que les prix des légumes sont réduits à moins de 10% de leur valeur quelques heures plus tôt. J’ai demandé aux vendeurs pourquoi ils pratiquaient des prix aussi bas. Ils m’ont répondu: “Parce que demain matin, nous recevrons de nouveaux produits. Si nous ne vendons pas ceux d’aujourd’hui, nous devrons les jeter, c’est pourquoi nous les proposons à ce prix.” C’est la raison pour laquelle tant de personnes attendent après 18 heures chaque jour pour faire leurs courses au Kaufland de Ravensburg. N’est-ce pas là un exemple d’humanité, de bienveillance et de compassion? À chacun de le dire.

J’ai eu la chance de visiter de nombreux pays à travers le monde, mais l’Allemagne mérite particulièrement d’être louée. Par exemple, il y a vingt ou trente ans, l’éducation, de la maternelle jusqu’au doctorat, était entièrement gratuite pour tous les étudiants, y compris les étrangers venant étudier en Allemagne. Non seulement ils ne payaient aucun frais de scolarité, mais ils recevaient également des bourses pour poursuivre leurs études jusqu’à leur réussite. Depuis, la politique éducative a quelque peu changé, mais comparée à celle des pays d’Asie et d’Amérique, l’éducation en Europe en général et en Allemagne en particulier reste remarquable. C’est pourquoi les enfants vietnamiens ont tant d’opportunités de progresser dans leurs études et leurs carrières.

Concernant les soins de santé, j’ai présenté un aperçu pour que vous puissiez comprendre certains aspects. Pour une compréhension plus approfondie, je vous invite à consulter des sites spécialisés. Quant à la vie sociale, personne ici n’est obligé de mendier, à l’exception de ceux qui choisissent de se mortifier en raison de leur karma; les gouvernements européens ne laissent personne mourir de faim. Qu’est-ce que cela signifie? C’est le bonheur, la paix intérieure, l’égalité d’esprit, une société harmonieuse et ordonnée… Ainsi, le monde peut connaître la paix grâce à ces critères sociaux établis et élaborés par l’humanité.

Quant au bouddhisme, le concept de “l’esprit” est si vaste qu’une vie entière ne suffirait pas à l’explorer. Le Bouddha a enseigné: “Que le Tathāgata apparaisse ou non dans ce monde, les dharmas existent toujours. C’est la nature même du Dharma.” Voilà une déclaration égalitaire et altruiste du Bouddha. Car les dharmas existent perpétuellement, y compris le dharma de l’égalité et de la sérénité mentale, toujours présent dans ce monde. Ce dharma est la nature essentielle de toutes choses, la base permettant aux êtres de pratiquer et de progresser vers la libération. Cependant, les êtres continuent d’errer sur l’interminable chemin de la souffrance et des attachements mondains; c’est pourquoi leur esprit ne connaît pas encore la paix. Lorsque chacun regardera à l’intérieur de sa maison de conscience, même avec la petite flamme d’une allumette, cette pièce plongée dans l’obscurité depuis d’innombrables vies sera enfin éclairée, et tôt ou tard, tous les êtres trouveront la paix, comme l’enseigne Nāgārjuna dans son Mahāprajñāpāramitāśāstra.

Écrit à 17 heures, le 19 mai 2025, au monastère Viên Đức, dans la région de Ravensburg, au sud de l’Allemagne.